Pesten

Plagen of pesten?

Plagen gebeurt spontaan, het duurt niet lang, is onregelmatig. Humor en aandacht vragen halen vaak de bovenhand. Bij dit ‘spel’ zijn de kinderen gelijk aan elkaar: niemand moet blijvend het onderspit delven. Plagen is niet altijd leuk, maar nooit bedreigend. Er is geen blijvende psychische of fysieke schade. Wat fout loopt, wordt snel recht gezet.
Bij pesten is de dader sterker dan het slachtoffer. Het is dezelfde leerling die wint en dezelfde die meermaals verliest. Die laatste voelt zich eenzaam, verdrietig, onzeker en onveilig. Directe pesters vernederen, schelden, dreigen, maken hun slachtoffer belachelijk, shoppen, slaan, duwen, vernielen spullen, … . Indirecte pesters sluiten het slachtoffer uit met roddels, leugens ... .

Pesten in een nieuw jasje?

‘Steaming’ is een nieuwe naam voor ‘afpersen met geweld’. Meestal dreigt een groepje daders hun slachtoffer af, vernedert of intimideert hem zodat hij geeft wat ze willen: geld, een MP3-speler... . Of ze dwingen hun slachtoffer om iets voor hen te stelen.
‘Happy Slapping’ heeft de gsm als wapen: je geeft iemand een pak slaag, filmt dit met de ingebouwde camera en zet het filmpje op het internet zodat anderen ervan kunnen ‘meegenieten’. Voor het slachtoffer is het vaak een traumatische ervaring.
‘Cyberpesters’ gebruiken internet en gsm om hun slachtoffer anoniem te bestoken. Door de anonimiteit en de geringe pakkans zeggen of doen cyberpesters makkelijker dingen die ze in het echte leven niet zouden durven. De roddels, leugens, dreigementen laten psychisch diepe sporen na. Het speelt zich vaak af buiten de schoolmuren, maar heeft ontegensprekelijk een invloed op het schoolleven. Daarom mag de school het niet negeren. 
Hier vind je informatie rond het nemen van maatregelen tegen cyberpesten.

Hoe pak ik het aan?

Hier vindt je zaken waar je op moet letten wanneer je rond pesten werkt.
Hier zijn enkele voorbeelden van methodes die gebruikt worden om pesten aan te pakken.

Vier criteria rond probleemgedrag

Om te bepalen wanneer gedrag als probleemgedrag beschouwt kan worden, kan je werken met volgende vier criteria:
  • De frequentie: Hoe dikwijls komt een bepaald gedrag voor?
  • De duur: Hoe lang blijft dat gedrag duren?
  • De omvang: Beperkt het gedrag zich tot één situatie, les, leerkracht of niet?
  • De gevolgen: Welke schade veroorzaakt het gedrag?

Rollen bij pesten

1.       Slachtoffer/zondebok
  • Passief: Onzeker, gevoelig, stil of eenzaam. Staat lichamelijk zwakker en heeft vaak een positieve relatie met volwassenen.
  • Provocerend: Combineert zenuwachtige en agressieve reacties en veroorzaakt zo irritaties en spanningen (ook bij volwassenen). Durft zelf ook wel eens te pesten.
  • Ieder kind dat afwijkt van een vastgelegde norm door meerdere personen, loopt kans om slachtoffer te worden: Hoogbegaafden, leerlingen die niet kunnen volgen, fysiek aantrekkelijke kinderen, kinderen met lichamelijke of mentale handicap, uiterlijke kenmerken, kinderen met andere normen of waarden, andere godsdienst of huidskleur, andere kledij, slecht in sport zijn of net heel goed, dik of dun, … .
2.    Dader/pestkop
  • Dader: Staat positief tegenover geweld, is impulsief, fysiek sterker en wil overheersen. Pest om aandacht, status te krijgen. Kan zich moeilijk inleven.
  • Meelopers: Pesten mee, maar nemen geen initiatief. Zijn bang om zelf slachtoffer te worden.
3.    Anderen
  • Verdedigers: Durven wel eens op te komen voor het slachtoffer. Dwingen respect af en hebben daardoor invloed op de groep.
  • Buitenstaanders: Pesten niet, maar doen ook niets om het pesten te stoppen.

Preventie: Anti-pest-lijn

Pesten los je niet op met een themadag, maar met een team dat samen dezelfde grens aangeeft. Eén leraar die in zijn eentje brandjes moet blussen, is nooit zo effectief als een schoolbeleid. Deze anti-pest-lijn start daarom op beleidsniveau. De verschillende maatregelen en preventieve acties staan hier vermeld.

Meer info?

Je kan nog meer info vinden op volgende websites:
Bronnen:
De Vos, L., & Van Loock, L. (2014). Begeleiden van kinderen 4A: Brede basiszorg: Algemeen deel. Mechelen: Thomas More [interne publicatie].

http://www.klasse.be/leraren/eerstelijn/ze-spuwen-op-me/#

Vandekerckhove, J., Cruysweegs, B., Vandergraesen, F., Sollie, L. (2012). Competent – Een algemene didactiek in 101 lemma’s. Wommelgem: Uitgeverij Van In.